Σημείο ισορροπίας είναι μια κατάσταση στην οποία η προσφορά ενός αγαθού είναι ακριβώς ίση με τη ζήτηση του.
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει ούτε πλεόνασμα, ούτε έλλειψη στην αγορά, η τιμή ενός αγαθού τείνει να παραμένει σταθερή σε αυτήν την κατάσταση, μέχρι να βρεθεί κάποιος εξωγενής παράγοντας που θα τη μεταβάλλει, όπως μια αλλαγή στους προσδιοριστικούς παράγοντες της προσφοράς (τεχνολογική καινοτομία) ή στους προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης (προτιμήσεις καταναλωτών).
Στην περίπτωση που η ζήτηση είναι ίση με την προσφορά, αγοραστές και πωλητές θα μείνουν ικανοποιημένοι γιατί θα πραγματοποιήσουν τις συναλλαγές που επιθυμούν κι έτσι δε θα υπάρξει τάση αλλαγής της τιμής του προϊόντος (ισορροπία της αγοράς).
Μεταβολή του σημείου ισορροπίας
Αν όμως η τιμή του προϊόντος στην αγορά είναι τέτοια ώστε η ποσότητα που οι αγοραστές επιθυμούν να αγοράσουν είναι μεγαλύτερη από εκείνην που προσφέρουν οι πωλητές στην τιμή αυτή, τότε ορισμένοι αγοραστές θα μείνουν ανικανοποίητοι, δηλαδή δε θα βρουν να αγοράσουν τις ποσότητες που επιθυμούν, θα υπάρξει έλλειμα στην αγορά.
Η ύπαρξη ανικανοποίητων αγοραστών θα δημιουργήσει αυξητικές πιέσεις στην τιμή καθώς αυτοί θα προσφέρουν περισσότερο προκειμένου να αποκτήσουν τις ποσότητες που επιθυμούν.
Αντίθετα, αν η ποσότητα που οι πωλητές προσφέρουν σε ορισμένη τιμή είναι μεγαλύτερη από εκείνη που οι αγοραστές επιθυμούν να αποκτήσουν στην τιμή αυτή, ορισμένοι πωλητές που θα μένουν με ανεπιθύμητα αποθέματα θα αρχίσουν να μειώνουν την τιμή προκειμένου να τα διαθέσουν. Έτσι θα υπάρξει μειωτική πίεση στην τιμή.
Ο προσδιορισμός της τιμής ενός προϊόντος Χ φαίνεται καλύτερα με ένα υποθετικό αριθμητικό παράδειγμα για τη ζήτηση και την προσφορά:
Όπως φαίνεται, όταν η τιμή είναι 10€ η ζητούμενη ποσότητα είναι 20 χιλιάδες τόνοι και η προσφερόμενη 52,5 χιλιάδες τόνοι. Υπάρχει επομένως πλεόνασμα 32,5 χιλιάδων τόνων, το οποίο οι πωλητές θα προσπαθήσουν να διαθέσουν μειώνοντας την τιμή.
Αν μειωθεί η τιμή στα 9 ευρώ θα υπάρξει και πάλι πλεόνασμα και τάση περαιτέρω πτώσης της.
Η πτώση αυτή θα συνεχισθεί μέχρι να πέσει η τιμή στα 6€ τον τόνο, οπότε ζητούμενη και προσφερόμενη ποσότητα εξισώνονται και δε θα υπάρξει άλλη τάση για αλλαγή της τιμής. Για το λόγο αυτό η τιμή αυτή θεωρείται ως τιμή ισορροπίας (equilibrium price) διότι εξασφαλίζει ισορροπία στην αγορά, δηλαδή ισορροπία μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης.
Το σημείο ισορροπίας μπορεί να μεταβληθεί από αλλαγές στην τεχνολογία ή στο κόστος των επιχειρήσεων. Η εξέλιξη της τεχνολογίας ή η μείωση του κόστους θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της προσφοράς σε κάθε επίπεδο τιμών, μειώνοντας έτσι την τιμή ισορροπίας.
Από την άλλη πλευρά, η μείωση της χρήσης τεχνολογίας ή η αύξηση του κόστους παραγωγής των επιχειρήσεων θα μειώσει την ποσότητα που παρέχεται σε κάθε επίπεδο τιμών, αυξάνοντας έτσι την τιμή ισορροπίας.