Λογιστική των δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων είναι ένα σύστημα με το οποίο υπολογίζεται ο χρόνος αναγνώρισης εσόδων / εξόδων, δηλαδή το πότε πραγματοποιούνται τα έσοδα / έξοδα και πότε αναγνωρίζονται και καταχωρούνται στα λογιστικά βιβλία.

Έσοδα

Στη λογιστική των δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων, ο χρόνος της πραγματοποίησης των εσόδων δεν ταυτίζεται με το χρόνο της είσπραξης τους.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, πρώτα πραγματοποιούνται τα έσοδα και μετά εισπράττονται (π.χ. πωλήσεις εμπορευμάτων με πίστωση), ενώ σε άλλες πρώτα εισπράττονται και μετά πραγματοποιούνται (π.χ. προείσπραξη διδάκτρων).

Παράδειγμα:
Στις κατασκευαστικές εταιρίες, πρώτα πραγματοποιείται το έσοδο από τη μερική εκτέλεση του έργου και μετά παραδίδεται το έργο.

Αντιθέτως, στις εμπορικές επιχειρήσεις που πωλούν εμπορεύματα με δόσεις, πρώτα παραδίδεται το εμπόρευμα και πραγματοποιείται το έσοδο και αργότερα, όταν εισπράττεται η δόση, αναγνωρίζεται και καταχωρείται στα βιβλία το αντίστοιχο τμήμα του εσόδου.

Ετεροχρονισμός χαρακτηρίζει και την πραγματοποίηση και την αναγνώριση εσόδων από χρησιμοποίηση στοιχείων του Ενεργητικού της επιχείρησης από τρίτους. Έτσι, το έσοδο από ενοίκια πραγματοποιείται κάθε μέρα, αλλά για πρακτικούς λόγους αναγνωρίζεται και καταχωρείται στα λογιστικά βιβλία στο τέλος του μήνα.

Το ίδιο συμβαίνει και με τα έσοδα από τόκους (πιστωτικοί τόκοι) που πραγματοποιούνται κάθε μέρα, αλλά αναγνωρίζονται (λογίζονται) στο τέλος της τοκοφόρου περιόδου.

Το έσοδο από μερίσματα αναγνωρίζεται όταν ανακοινωθεί η διανομή των κερδών από τις εταιρίες στις οποίες είναι η επιχείρηση μέτοχος.

Έξοδα

Στη λογιστική των δεδουλευμένων εξόδων, ο χρόνος πραγματοποίησης των εξόδων αποδεσμεύεται από το χρόνο της πληρωμής τους.

Δηλαδή είναι δυνατόν πρώτα να πληρώνονται τα έξοδα και μετά να πραγματοποιούνται ή πρώτα να πραγματοποιούνται και μετά να πληρώνονται.

Παράδειγμα:
Υπάρχουν έξοδα που δεν συνδέονται άμεσα με τη δημιουργία συγκεκριμένων εσόδων όπως είναι οι αποσβέσεις, τα ενοίκια, οι χρεωστικοί τόκοι, οι μισθοί της διοίκησης, οι αμοιβές των εξωτερικών ελεγκτών και των νομικών συμβούλων.

Ο χρόνος πραγματοποίησης τους είναι η λογιστική χρήση μέσα στην οποία χρησιμοποιεί η επιχείρηση τα στοιχεία του Ενεργητικού της, τις υπηρεσίες τρίτων ή τα στοιχεία του Ενεργητικού τρίτων.

Επίσης τα έξοδα παραγωγής προϊόντων δεν συνδέονται άμεσα με πραγματοποίηση εσόδων, γιατί πρώτα μετατρέπονται σε στοιχείο του κυκλοφορούντος Ενεργητικού (π.χ. απόθεμα προϊόντων) και μετά όταν πωληθούν τα προϊόντα μετασχηματίζονται στο έξοδο κόστος πωληθέντων. Είναι το τελευταίο που συνδέεται τελικά με το έσοδο από την πώληση.

Τα προπληρωμένα έξοδα δεν είναι έξοδα, αλλά απαιτήσεις έναντι τρίτων να επιτρέψουν στην επιχείρηση να χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες τους ή τα στοιχεία του Ενεργητικού τους, για τα οποία προπλήρωσε.

Όταν προπληρώσει μια επιχείρηση ένα δικηγόρο, έχει απαίτηση έναντι του δικηγόρου να της προσφέρει τις αντίστοιχες υπηρεσίες. Η απαίτηση της μετατρέπεται στο έξοδο αμοιβές καθώς προσφέρονται οι υπηρεσίες.