Disposition effect είναι το συμπεριφορικό φαινόμενο το οποίο συνδέεται με την τάση των επενδυτών να πωλούν τις μετοχές των οποίων η τιμή έχει ανέβει και να κρατούν στην κατοχή τους μετοχές και γενικότερα τίτλους των οποίων η τιμή έχει πέσει.

Με άλλα λόγια οι επενδυτές είναι απρόθυμοι να αναγνωρίσουν ζημιές, κάτι που θα συνέβαινε αν πουλούσαν τους τίτλους των οποίων η τιμή έπεσε, αλλά είναι αισθητά πιο πρόθυμοι να αναγνωρίσουν κέρδη ρευστοποιώντας τους τίτλους των οποίων οι τιμές ανέβηκαν.

Η προδιάθεση των επενδυτών να πωλούν τις winners μετοχές πολύ νωρίς και να κρατούν τις losers μετοχές για μεγάλα χρονικά διαστήματα, συγκρούεται την παραδοσιακή θεωρία και η θεωρία προοπτικής μπορεί να αποτελεί μία πιθανή εξήγηση.

Disposition Effect και Θεωρία Προοπτικής

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία όταν ένας επενδυτής έχει στην κατοχή του μία μετοχή winner, αντιλαμβάνεται ότι η μετοχή του διαπραγματεύεται στο χώρο των κερδών και συνεπώς προτιμά να εισπράξει το σίγουρο κέρδος από το να αποδεχτεί το στοίχημα ενός μεγαλύτερου ή μικρότερου αβέβαιου κέρδους.

Αντίστοιχα, ένας επενδυτής που έχει μία loser μετοχή αντιλαμβάνεται ότι η μετοχή του διαπραγματεύεται στο χώρο των ζημιών και συνεπώς προτιμά το στοίχημα μίας ενδεχόμενης μεγαλύτερης ή μικρότερης ζημίας από το να κλειδώσει στο παρόν τη ζημία του πουλώντας τη loser μετοχή. Με αυτό λοιπόν τον τρόπο δημιουργείται το disposition effect.

Γενικά, φαίνεται ότι το disposition effect υπακούει περισσότερο στις αρχές της θεωρίας προοπτικής παρά στη θεωρια αναμενόμενης χρησιμότητας και αυτομάτως αυτό θέτει σε αμφισβήτηση την πιο βασική υπόθεση των αποτελεσματικών αγορών ότι οι επενδυτές είναι ορθολογικοί.

Συμπεριφορικές ερμηνείες

Η επιστημονική κοινότητα δεν έχει καταλήξει ακόμα σε μία ομόφωνη εξήγηση για το disposition effect και γι’ αυτό έχουν προταθεί εκτός από τη θεωρία προοπτικής κι άλλες, ορθολογικές, ερμηνείες.

1) Aσύμμετρη πληροφόρηση

Η πιο απλή υποθετική εξήγηση του disposition effect είναι ότι υπάρχει μία ασύμμετρη πληροφόρηση στην αγορά. Με άλλα λόγια η υπόθεση αυτή λέει οι επενδυτές τείνουν να πωλούν τους winners επειδή έχουν εσωτερική πληροφόρηση ότι δε θα συνεχίσουν να κινούνται ανοδικά ενώ αντίστοιχα τείνουν να μην πωλούν τους losers επειδή έχουν πληροφορίες ότι θα ανακάμψουν. Αποτελέσματα ερευνών καταρρίπτουν αυτό τον ισχυρισμό.

2) Αναδιάρθρωση χαρτοφυλακίου

Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία, το disposition effect προκαλείται από τη προσπάθεια των επενδυτών να αναδιαρθρώσουν τα χαρτοφυλάκια τους (portfolio rebalancing). Όμως η αναδιάρθρωση ενός χαρτοφυλακίου θα έπρεπε να τείνει στη μερική πώληση των μετοχών μίας θέσης και όχι στην ολοκληρωτική πώληση των winners που παρατηρείται στην πράξη.

Επιπλέον, δεδομένου ότι η αναδιάρθρωση χαρτοφυλακίου αποτελεί γενικά μία έξυπνη πρακτική συμπεραίνουμε ότι οι έξυπνοι επενδυτές θα είναι πιο επιρρεπείς σε disposition effect, γεγονός που αντιβαίνει με εμπειρικά δεδομένα που δείχνουν ακριβώς το αντίθετο .

3) Mean reversion

Το disposition effect θεωρείται επίσης ότι μπορεί να προκληθεί από μία στρατηγική mean reversion, άρα μια αυτοματοποιημένη διαδικασία πώλησης μετοχών θα μείωνε σημαντικά το φαινόμενο.

Αυτό όμως δεν μπορεί να αποτελέσει μία πιθανή εξήγηση, διότι ενώ το disposition περιορίζεται σε μία αυτοματοποιημένη διαδικασία πώλησης, η mean reversion στρατηγική συνεχίζει να υπάρχει στο μυαλό των επενδυτών.

4) Τεχνογνωσία επενδυτών

Μία ακόμα εξήγηση είναι ότι οι διαφορές στην τεχνογνωσία των επενδυτών σχετικά με τις κεφαλαιαγορές και η συχνότητα των συναλλαγών τους, ίσως εξηγούν το disposition effect, καθώς από έρευνες προκύπτει ότι οι πιο ευκατάστατοι επενδυτές και οι επαγγελματίες κάθε είδους έχουν μικρότερη τάση προς αυτό.

Συμπεράσματα για το Disposition Effect

Θεωρείται ότι το disposition effect οδηγεί σε άλλες ανωμαλίες στην αγορά που υπονομεύουν ακόμη περισσότερο την υπόθεση των αποτελεσματικών αγορών και των ορθολογικών επενδυτών.

Για παράδειγμα, το disposition effect συνδέεται με την υποαντίδραση των επενδυτών στα νέα που καταφτάνουν στην αγορά με αποτέλεσμα να μην πωλούν μια loser/winner μετοχή ακόμα κι όταν καταφτάνουν αρνητικά/θετικά νέα, άρα οι μετοχές αποκτούν momentum και οι στρατηγικές που εκμεταλλεύονται αυτό το momentum τείνουν να αποφέρουν κέρδη.