Χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί είναι δημόσιοι οργανισμοί ή ιδιωτικές εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων που λειτουργούν ως ενδιάμεσοι μεταξύ των αποταμιευτών κεφαλαίου και των δανειοληπτών.

Πιο συγκεκριμένα, συλλέγουν κεφάλαια από το κοινό και τα επενδύουν κυρίως σε χρηματοοικονομικά στοιχεία Ενεργητικού, όπως οι μετοχές εταιρειών, τα ομόλογα και άλλα χρεόγραφα ή τα δανείζουν απευθείας στους δανειολήπτες.

Σε κάθε οικονομία λειτουργεί σημαντικός αριθμός χρηματοπιστωτικών οργανισμών οι οποίοι υπάρχουν, επειδή το κόστος παραγωγής πολλών και διαφορετικών μεταξύ τους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, σε μικρές ποσότητες, είναι τόσο υψηλό, ώστε αποτελεί ανατρεπτικό παράγοντα εισόδου των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στην άμεση αγορά.

Λειτουργίες χρηματοπιστωτικών οργανισμών

Οι βασικές λειτουργίες που επιτελούν οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί στην οικονομία είναι:

1) Η δυνατότητα μετατροπής πόρων βραχυπρόθεσμης λήξης σε μακροπρόθεσμης

Παράδειγμα:
Ένας οργανισμός αποταμιεύσεων και δανείων (μία τράπεζα) μπορεί να συγκεντρώσει κεφάλαια χρησιμοποιώντας λογαριασμούς όψεως ή βραχυπρόθεσμα πιστοποιητικά καταθέσεων, και να τα επενδύσει σε μακροπρόθεσμα στεγαστικά δάνεια.

2) Η διαφοροποίηση κινδύνου

Παράδειγμα:
Οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί μπορούν να αγοράζουν χρεόγραφα με διαφορετικούς βαθμούς απόδοσης και κινδύνου και κατόπιν να προσφέρουν στους αποταμιευτές απαιτήσεις που βασίζονται σε ένα διαφοροποιημένο χαρτοφύλακιο.

3) Η προσφορά απαιτήσεων με μεγάλη ρευστότητα

Παράδειγμα:
Οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί έχουν την ικανότητα να συγκεντρώνουν χρήματα από πολλές και ανεξάρτητες μεταξύ τους μονάδες, όπως είναι οι λογαριασμοί όψεως ή ταμιευτηρίου.

4) Συγκεντρώνοντας χρηματικούς πόρους από διάφορες πηγές, μπορούν και επενδύουν άμεσα σε χρεόγραφα ποικίλων αξιών. Αυτή η λειτουργία είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους μικροαποταμιευτές, οι οποίοι δεν έχουν αρκετά χρήματα να επενδύσουν απευθείας σε χρεόγραφα μεγάλων αξιών, τα οποία διαπραγματεύονται στη δευτερογενή αγορά.

Κατηγορίες χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ανάλογα με τον τρόπο που αποκτούν και επενδύουν τα κεφάλαιά τους, οι οποίοι είναι οι εξής:

1. Οργανισμοί ή ιδρύματα που δέχονται καταθέσεις, όπως οι τράπεζες και οι πιστωτικές ενώσεις, οι οποίες λαμβάνουν καταθέσεις, χρησιμοποιώντας τες στη συνέχεια για να προσφέρουν δάνεια σε άλλους πελάτες, προσφέροντας μια σταθερή περιοδική απόδοση από τους τόκους των δανείων.
2. Οργανισμοί ή ιδρύματα που δε δέχονται καταθέσεις, όπως οι ασφαλιστικές εταιρείες, που εισπράττουν χρήματα από την πώληση ασφαλιστήριων συμβολαίων ζωής, μεριδίων σε αμοιβαία κεφάλαια ή μετοχών στο κοινό και προσφέρουν κέρδη με τη μορφή περιοδικών πληρωμών.

Παράδειγμα:
Οι χρηματιστηριακές εταιρείες τοποθετούν τα χρήματα των πελατών τους σε πιστοποιητικά καταθέσεων και αμοιβαία κεφάλαια, ενώ ταυτόχρονα πωλούν ασφαλιστήρια συμβόλαια.

Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορούν να κατηγοριοποιηθούν επιπλέον και με βάση την υπηρεσία που προσφέρουν:

• Τράπεζες (banks)
• Πιστωτικές ενώσεις (credit unions)
• Ασφαλιστικές εταιρείες (insurance companies)
• Οικονομικές εταιρείες (finance companies)
• Τράπεζες στεγαστικών δανείων (mortgage banks)
• Εταιρίες χρηματοδότησης πελατών (consumer finance companies)
• Συνταξιοδοτικά ταμεία (pension funds)
• Τράπεζες χρηματοδότησης (trust companies)
• Οργανισμοί αποταμιεύσεων και δανείων (savings and loan associations)