Δασμοί ονομάζονται οι φόροι επί συγκεκριμένων προϊόντων που εξάγονται προς ή εισάγονται από μία χώρα, δημιουργώντας ένα οικονομικό εμπόδιο στο ελεύθερο εμπόριο τους.

Συνήθως η πρακτική αυτή χρησιμοποιείται όταν η εγχώρια παραγωγή ενός προϊόντος πέφτει και παράλληλα οι εισαγωγές από ξένους ανταγωνιστές αυξάνονται, ειδικά αν υπάρχουν στρατηγικοί λόγοι για την διατήρηση της εγχώριας ικανότητας παραγωγής.

Σκοπός και αναμενόμενο αποτέλεσμα των δασμών είναι να πληθωρίσουν τις τιμές των εισαγόμενων προϊόντων και να στρέψουν τους καταναλωτές να αυξήσουν τις δαπάνες τους για εγχώρια αγαθά και υπηρεσίες.

Οι προστατευτικοί δασμοί ορισμένες φορές προστατεύουν τις νέες βιομηχανίες που βρίσκονται στην φάση της ανάπτυξης. Οι δασμοί χρησιμοποιούνται προσωρινά για να επιτρέψουν στη βιομηχανία να επιτύχει παρά τον ισχυρό ανταγωνισμό.

Η βιομηχανία θα πρέπει τελικά να καταφέρει να σταθεί στην αγορά χωρίς την προστασία κυβερνητικών επιχορηγήσεων.

Επίσης δασμοί μπορεί να επιβληθούν ώστε να εξισορροπηθεί το ισοζύγιο πληρωμών.

Ένας άλλος λόγος επιβολής δασμών είναι και το dumping.

Μέθοδοι εφαρμογής δασμών

Υπάρχουν δύο μέθοδοι εφαρμογής των δασμών:

Δασμός ανάλογα με την αξία

Αυτός ο δασμός είναι ένα σταθερό ποσοστό πάνω στην αξία του εισαγόμενου αγαθού. Ορισμένες φορές αυτού του είδους οι δασμοί είναι αναποτελεσματικοί καθώς όταν η διεθνής τιμή του αγαθού πέσει, το ίδιο συμβαίνει και με τα έσοδα από τους δασμούς και οι εγχώριες βιομηχανίες γίνονται πιο ευάλωτες στον ανταγωνισμό.

Αντίστροφα όταν η τιμή ενός αγαθού ανέβει στην παγκόσμια αγορά το ίδιο συμβαίνει και με τα έσοδα από τους δασμούς, ωστόσο μία χώρα δεν ενδιαφέρεται τόσο να προστατέψει την τιμή του αγαθού όταν αυτή ανεβαίνει.

Σταθερός δασμός

Στον σταθερό δασμό το ποσό των χρημάτων δεν αλλάζει ανάλογα με την αξία των προϊόντων. Στην περίπτωση αυτή, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί το ύψος των δασμών και επιπλέον χρειάζεται να ανανεώνεται συχνά λόγω των αλλαγών που συμβαίνουν στην αγορά ή τον πληθωρισμό.

Προστατευτικοί δασμοί

Αν η κύρια βιομηχανία μιας χώρας καταρρεύσει εξαιτίας του ξένου ανταγωνισμού, η απώλεια θέσεων εργασίας και εισπρακτέων φόρων θα επηρεάσει σοβαρά την εγχώρια οικονομία, πράγμα που προσπαθούν να αποτρέψουν οι προστατευτικοί δασμοί.

Οι προστατευτικοί δασμοί υιοθετούνται και από συνασπισμούς εμπορίου. Συνασπισμός εμπορίου είναι μία ένωση κρατών που συμφωνούν να ελαχιστοποιήσουν ή να μηδενίσουν τους δασμούς μεταξύ τους και πιθανώς να επιβάλλουν προστατευτικούς δασμούς σε εισαγωγές από χώρες έξω από την ένωση.

Εντούτοις οι προστατευτικοί δασμοί έχουν επίσης μειονεκτήματα. Το πιο αξιοσημείωτο είναι ότι αυξάνουν τις τιμές των αγαθών που υπόκεινται σε δασμούς φέρνοντας σε μειονεκτική θέση τους καταναλωτές αυτού του προϊόντος ή τους παραγωγούς που το χρησιμοποιούν στην παραγωγή ενός άλλου προϊόντος.

Παράδειγμα:
Δασμοί σε βασικά προϊόντα φαγητό μπορούν να αυξήσουν την φτώχεια ενώ ένας δασμός στο ατσάλι μπορεί να κάνει τις αυτοκινητοβιομηχανίες λιγότερο ανταγωνιστικές.

Επίσης αν μία χώρα επιβάλει δασμούς σε μία άλλη, μπορεί και η δεύτερη χώρα με τη σειρά της να επιβάλει δασμούς οδηγώντας σε ένα πόλεμο εμπορίου, αποδυναμώνοντας και τις δύο χώρες τελικά.