Νομισματικοί δείκτες (money aggregates) είναι επίσημοι δείκτες που χρησιμοποιούν στις περισσότερες χώρες οι οικονομολόγοι και οι σχεδιαστές οικονομικής πολιτικής, για να μετρήσουν την προσφορά χρήματος στην οικονομία.

Οι νομισματικοί δείκτες είναι ουσιαστικά τέσσερις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων οι οποίοι διαφέρουν ως προς το πόσο στενά ορίζεται η έννοια του χρήματος. Από την πιο στενή / αυστηρή στην πιο ευρεία έννοια οι κατηγορίες αυτές είναι οι νομισματικοί δείκτες M0, M1, M2, M3 και M4.

Παράδειγμα:
Οι νομισματικοί δείκτες M1 και Μ2 αποτελούν υποσύνολα του νομισματικού δείκτη Μ3 κι αυτός αποτελεί υποσύνολο του δείκτη Μ4.

Συνήθως η κεντρική τράπεζα κάθε χώρας δημοσιεύει τους δείκτες προσφοράς χρήματος, οι οποίοι υποδεικνύουν το ποσοστό του ρευστού χρήματος που κυκλοφορεί σε μια οικονομία.

Δεν είναι όλοι οι δείκτες προσφοράς χρήματος ευρέως διαδεδομένοι και η ακριβής κατηγοριοποίηση τους εξαρτάται από την εκάστοτε χώρα.

Ανάλυση Νομισματικών Δεικτών

Narrow Money

Οι δείκτες M0 και Μ1 (narrow money) περιλαμβάνουν όλα τα στοιχεία Ενεργητικού που βρίσκονται σε ρευστή μορφή και συνήθως περιλαμβάνουν κέρματα και χαρτονομίσματα σε κυκλοφορία (νομισματική κυκλοφορία), καταθέσεις όψεως, επιταγές, τα αποθεματικά των τραπεζών στην κεντρική τράπεζα κι άλλα ισοδύναμα χρήματος (πχ αποθεματικά συναλλάγματος) που μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε μετρητά.

Οι δείκτες Μ0 και Μ1  περιέχουν τα πιο εύκολα ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία. Το ύψος τους δηλαδή, δείχνει το σύνολο του χρήματος που βρίσκεται σε άμεση κυκλοφορία εντός ενός οικονομικού κυκλώματος.

Intermediate Money

Ο δείκτης M2 (intermediate money) περιλαμβάνει τον Μ1 και κάθε στοιχείο πλούτου που μπορεί εγγυημένα να μετατραπεί σχετικά άμεσα σε μετρητά χωρίς να χάσει την αξία του.

Ενδεικτικά στον δείκτη Μ2 περιλαμβάνονται οι βραχυπρόθεσμες προθεσμιακές καταθέσεις σε τράπεζες, οι καταθέσεις ταμιευτηρίου και τα 24ωρα αμοιβαία κεφάλαια της αγοράς χρήματος.

Η ανάλυση και η παρακολούθηση του δείκτη Μ2 παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς σε συνδυασμό με τα νομίσματα, περιλαμβάνει όλες τις ρευστές καταθέσεις σε μια οικονομία.

Ευρύ Χρήμα (Broad Money)

Ο δείκτης Μ3 (ευρύ χρήμα) περιλαμβάνει τον Μ2 και τους εμπορεύσιμους τίτλους που εκδίδονται από τα νομισματικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (MFI).

Πιο συγκεκριμένα, αφορά τις μακροπρόθεσμες προθεσμιακές καταθέσεις (άνω των 2 ετών), τα πιστοποιητικά καταθέσεων, τις συμφωνίες επαναγοράς (repurchase agreements), την αξία δικαιωμάτων προαίρεσης (options), αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς με ωρίμανση μεγαλύτερη των 24 ωρών και θεσμικά κεφάλαια επενδύσεων.

Λόγω της σταθερότητας των τιμών των παραπάνω χρηματοπιστωτικών τίτλων, ο δείκτης Μ3 επηρεάζεται λιγότερο από την μετατροπή των διάφορων τύπων ρευστών καταθέσεων που συμβαίνουν διαρκώς σε μια οικονομία και ως εκ τούτου αποτελεί τον πιο σταθερό δείκτη.

Ο δείκτης M4 περιλαμβάνει τον Μ3 συν διάφορες άλλες καταθέσεις.

Μ0

Νομισματική βάση
Χαρτονομίσματα και κέρματα μη τραπεζικού κοινού
Καταθέσεις όψεως
Επιταγές
Διαθέσιμα εμπορικών τραπεζών

Μ1

Νομισματική βάση
Χαρτονομίσματα και κέρματα μη τραπεζικού κοινού
Καταθέσεις όψεως
Επιταγές
Διαθέσιμα εμπορικών τραπεζών
Ημερήσιες καταθέσεις (overnight deposits)

Μ2

Νομισματική βάση
Χαρτονομίσματα και κέρματα μη τραπεζικού κοινού
Καταθέσεις όψεως
Επιταγές
Διαθέσιμα εμπορικών τραπεζών
Ημερήσιες καταθέσεις (overnight deposits)
Προθεσμιακές καταθέσεις

Μ3

Νομισματική βάση
Χαρτονομίσματα και κέρματα μη τραπεζικού κοινού
Καταθέσεις όψεως
Επιταγές
Διαθέσιμα εμπορικών τραπεζών
Ημερήσιες καταθέσεις (overnight deposits)
Προθεσμιακές καταθέσεις
Καταθέσεις ταμιευτηρίων
Συμφωνίες επαναγοράς (repos)
Μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων χρηματαγοράς
Τίτλοι χρηματαγοράς και χρεόγραφα διάρκειας έως δυο ετών
Τραπεζικά ομόλογα

Μ4

Νομισματική βάση
Χαρτονομίσματα και κέρματα μη τραπεζικού κοινού
Καταθέσεις όψεως
Επιταγές
Διαθέσιμα εμπορικών τραπεζών
Ημερήσιες καταθέσεις (overnight deposits)
Προθεσμιακές καταθέσεις
Καταθέσεις ταμιευτηρίων
Συμφωνίες επαναγοράς (repos)
Μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων χρηματαγοράς
Τίτλοι χρηματαγοράς και χρεόγραφα διάρκειας έως δυο ετών
Τραπεζικά ομόλογα
Τίτλοι δημοσίου διάρκειας ενός έτους
Τοποθετήσεις ιδιωτικού μη νομισματικού / χρηματοπιστωτικού τομέα σε μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων διαθεσίμων
Καταθέσεις σε συνάλλαγμα
Μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων διαχείρισης διαθεσίμων

Σταθμικοί νομισματικοί δείκτες

Οι νομισματικοί δείκτες κατασκευάζονται με την απλή πρόσθεση των ποσοτήτων των διαφόρων περιουσιακών στοιχείων. Συνεπώς, η συμβολή ενός ευρώ νομισματικής κυκλοφορίας στο μετρούμενο χρηματικό απόθεμα είναι ίδια μ’ αυτή ενός ευρώ τραπεζικής αποταμίευσης.

Αυτός ο τρόπος μέτρησης του αποθέματος χρήματος όμως, αγνοεί το γεγονός ότι ορισμένα περιουσιακά στοιχεία, όπως η νομισματική κυκλοφορία, μοιάζουν περισσότερο με χρήμα από άλλα.

Γι’ αυτό χρησιμοποιώντας σταθμικούς νομισματικούς δείκτες, ένα ευρώ ενός περιουσιακού στοιχείου που μοιάζει πολύ με χρήμα, όπως η νομισματική κυκλοφορία, έχει μεγαλύτερη στάθμιση στο σύνολο από ένα ευρώ ενός περιουσιακού στοιχείου που μοιάζει λιγότερο με χρήμα, όπως η τραπεζική αποταμίευση.

Πολλές μελέτες δείχνουν ότι οι σταθμικοί νομισματικοί δείκτες είναι χρησιμότερα μέτρα του χρήματος από τους συνηθισμένους δείκτες, ωστόσο μέχρι τώρα αυτή η προσέγγιση δεν έχει υιοθετηθεί από τους επίσημους οργανισμούς.