Υπεραντίδραση (overreaction)

Υπεραντίδραση είναι μία υπόθεση της αγοράς που υποδηλώνει ότι οι επενδυτές και οι traders αντιδρούν υπερβολικά έντονα στις νέες πληροφορίες. Αυτή η υπεραντίδραση προκαλεί μεγάλες μεταβολές στις τιμές, ακόμα κι αν δεν δικαιολογούνται από τις πληροφορίες αυτές, κι έτσι δεν αποτυπώνεται σωστά η πραγματική αξία της μετοχής στην τιμή της.

Τελικά όμως, η απόκλιση τιμών που προέρχεται από την υπεραντίδραση δεν κρατάει πολύ, καθώς οι τιμές των μετοχών τείνουν να επιστρέψουν στην πραγματική τους αξία.

Η υπόθεση της υπεραντίδρασης δεν είναι σύμφωνη με την θεωρία των αποτελεσματικών αγορών.

Παράδειγμα:
Έστω ότι μία εταιρία παρουσιάζει συνεχώς κέρδη. Αν και η προϊστορία κερδών μπορεί να είναι εντελώς συμπτωματική, οι επενδυτές θα δουν μία κανονικότητα και θα συμπεράνουν ότι η εταιρεία ανήκει στις λίγες εταιρείες που θα παρουσιάζουν συνεχώς κέρδη.

Δηλαδή οι επενδυτές μπορεί παρατηρώντας ένα μικρό δείγμα να θεωρήσουν ότι είναι αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού (κανόνας των μικρών αριθμών).

Έτσι οι επενδυτές, θα αγνοήσουν το γεγονός του ότι μία προϊστορία καλών κερδών μπορεί να μην επαναληφθεί, θα υπεραντιδράσουν και θα ανεβάσουν την τιμή πολύ ψηλά, υπερτιμώντας την εταιρεία, και θα απογοητευτούν στο μέλλον όταν τα προβλεπόμενα κέρδη δεν πραγματοποιηθούν.

Έτσι οι τιμές θα διορθώσουν και θα ακολουθήσουν την αντίστροφη πορεία.

Υπoαντίδραση (underreaction)

Υποαντίδραση είναι το φαινόμενο στις κεφαλαιαγορές, κατά το οποίο η τιμή μίας μετοχής αντιδρά αρκετά καθυστερημένα από κάποια ανακοίνωση νέων πληροφοριών. Αυτό παραβιάζει την θεωρία αποτελεσματικών αγορών, γιατί μπορούν να επιτευχθούν κέρδη μετά την άφιξη της πληροφόρησης.

Παράδειγμα:
Τα συντηρητικά άτομα μπορεί να αγνοήσουν μη αναμενόμενα κέρδη που ανακοίνωσε μία εταιρία, γιατί πιστεύουν ότι θα είναι προσωρινά.

Πιο συγκεκριμένα τα άτομα θα έχουν την τάση να υποσταθμίζουν νέες πληροφορίες όταν έρχονται σε αντίθεση με την πληροφόρηση που χρησιμοποίησαν για να δημιουργήσουν τις πεποιθήσεις τους.

Έτσι θα αναθεωρήσουν ελάχιστα την εκτίμηση τους, σαν αποτέλεσμα της είδησης των κερδών, οπότε η τιμή θα ανέβει λιγότερο από όσο θα έπρεπε. Αφού η τιμή είναι πιο χαμηλή οι επόμενες αποδόσεις θα είναι υψηλότερες και προς την ίδια κατεύθυνση.

Με άλλα λόγια οι τιμές των μετοχών ενδέχεται να μην ενσωματώνουν όλη την διαθέσιμη πληροφόρηση άμεσα αλλά να αντανακλούν μερικώς τις πληροφορίες και να ενσωματώνουν τις νέες πληροφορίες αργά και σταδιακά.

Υποαντίδραση και momentum strategies

Κάποιος θέλει να φτιάξει ένα χαρτοφυλάκιο, οπότε πουλάει (short) μετοχές που είχαν πολύ χαμηλές αποδόσεις στο παρελθόν κι αγοράζει (long) μετοχές που είχαν πολύ υψηλές αποδόσεις κατά το ίδιο διάστημα. Κάνει δηλαδή το ακριβώς αντίθετο μιας αντιθετικής επιθετικής στρατηγικής (contrarian strategy).

Από έρευνες προκύπτει ότι, για διαστήματα μεταξύ 3 και 12 μηνών, οι μετοχές συνήθως κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση που κινήθηκαν και στο παρελθόν (ανοδικές τιμές για το προηγούμενο διάστημα προβλέπουν ανοδικές τιμές για το επόμενο διάστημα, και το αντίστροφο).

Το momentum αυτό υπάρχει για την μεσοπρόθεσμη περίοδο (υπάρχει αντιστροφή μακροπρόθεσμα) και είναι συμβατό με υποαντίδραση.

Αλληλεπίδραση συντηρητισμού και αντιπροσωπευτικότητας

Μία θεωρία η οποία βασίζεται στον συντηρητισμό (conservatism) και στην αντιπροσωπευτικότητα (representativeness) έχει προταθεί προκειμένου να εξηγήσει τα φαινόμενα της υποααντίδρασης και υπεραντίδρασης.

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ο συντηρητισμός μπορεί να οδηγήσει στην υποαντίδραση και η αντιπροσωπευτικότητα στην υπεραντίδραση.

Παράδειγμα:
Έστω ότι υπάρχει ένα άτομο που παρατηρεί τα αποτελέσματα της ρίψης ενός μη-δίκαιου νομίσματος και το νόμισμα φέρνει κορώνα στο 70% των περιπτώσεων.

Το άτομο ξέρει ότι το νόμισμα είναι μη-δίκαιο αλλά ξεκινά πιστεύοντας ότι είναι το ίδιο πιθανό η μεροληψία να είναι κορώνα ή γράμματα στο 70% των περιπτώσεων.

Αν μετά από χ δοκιμές το νόμισμα φέρνει κορώνα κάθε φορά, ένα άτομο που επιδεικνύει συντηρητισμό και αντιπροσωπευτικότητα αρχικά δεν θα κάνει σωστή εκτίμηση και επαλήθευση των πιθανοτήτων (σε σχέση με ένα άτομο που σκέφτεται με βάση τον κανόνα του Bayes).

Μετά, έχοντας δει ότι ήρθε κορώνα στην σειρά για μερικές δοκιμές θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι το νόμισμα είναι πιο πιθανό (απ’ ότι στην πραγματικότητα) να φέρνει κορώνα παρά γράμματα στο 70% των περιπτώσεων γιατί οι πρώτες δοκιμές είναι πιο «αντιπροσωπευτικές» αυτού του ενδεχομένου.

Το άτομο θα υποαντιδρά στην αρχική μεμονωμένη πληροφόρηση αλλά θα υπεραντιδρά σε αυτό που αντιλαμβάνεται ως τάση στα στοιχεία.