Παράδοξο της αξίας ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο παρατηρείται πολλές φορές μεγάλη διαφορά μεταξύ της τιμής των αγαθών και της σπουδαιότητας που έχουν αυτά για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών

Παράδειγμα:
Το νερό ενώ θεωρείται είδος πρώτης ανάγκης και άρα πολύτιμο για τον άνθρωπο προσφέρεται κατά κανόνα πολύ χαμηλή τιμή, ενώ τα διαμάντια που δεν είναι απαραίτητα για την επιβίωση του, έχουν υπέρογκες τιμές.

Οι παλαιότεροι οικονομολόγοι δεν ήταν σε θέση να εξηγήσουν το παράδοξο αυτό, και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι κάθε αγαθό έχει δύο είδη αξίας.

• την αξία χρήσης (value in use), όπου θεώρησαν τη χρησιμότητα που δίνει το αγαθό και
• την αξία ανταλλαγής (value in exchange), όπου θεώρησαν τη χρηματική του αξία ή την ανταλλακτική του αξία σε σχέση με άλλα αγαθά.

O Adam Smith αναφέρθηκε πρώτος στο παράδοξο της αξίας και το 1870 διατυπώθηκε η θεωρία της οριακής χρησιμότητας.

Με βάση τη θεωρία της φθίνουσας οριακής χρησιμότητας, παρ’ όλο που το νερό έχει τεράστια συνολική χρησιμότητα, δεδομένου ότι καταναλώνεται σε μεγάλη ποσότητα η οριακή του χρησιμότητα είναι μικρή.

Ενώ τα διαμάντια, παρ’ όλο που έχουν πολύ μικρότερη συνολική χρησιμότητα για τον άνθρωπο, λόγω της σπανιότητας τους έχουν πολύ μεγάλη οριακή χρησιμότητα.

Αν τυχόν ανακαλύπτονταν νέα πολύ πλούσια ορυχεία διαμαντιών και τεχνικές εύκολης εξόρυξης τους και αυξάνονταν πολύ οι διαθέσιμες ποσότητες τους, η οριακή τους χρησιμότητα θα μειωνόταν σημαντικά.

Η οριακή χρησιμότητα καλύπτει μόνο την πλευρά της ζήτησης, θα πρέπει όμως να λαμβάνεται πάντοτε υπόψη και η πλευρά της προσφοράς. Σε μια έρημο όπου το νερό θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να βρεθεί, η οριακή χρησιμότητα του νερού, το οποίο θα σπάνιζε πολύ, θα ήταν εξαιρετικά μεγάλη και η αξία του πολύ υψηλή.