Δικαίωμα πώλησης (put option) είναι ένα συμβόλαιο που δίνει στον κομιστή το δικαίωμα, αλλά όχι την υποχρέωση, να πουλήσει στον εκδότη ένα υποκείμενο χρεόγραφο σε μία συγκεκριμένη τιμή εξάσκησης (strike price), μέχρι την ημερομηνία λήξης του, με αντάλλαγμα μία αμοιβή (premium).

Δικαίωμα πώλησης (put option) και κέρδη

Ο εκδότης του δικαιώματος πώλησης (put option) αναμένει ότι η αγοραία τιμή του υποκείμενου χρεογράφου θα ανέβει πάνω από την τιμή εξάσκησης πριν την ημερομηνία λήξης, οπότε το κέρδος του θα είναι η αμοιβή για το δικαίωμα.

Ακόμα κι αν η τιμή πέσει αρκετά, ο εκδότης είναι υποχρεωμένος να αγοράσει από τον επενδυτή στην τιμή εξάσκησης κι έτσι από ένα σημείο και μετά θα αρχίσει να έχει ζημιά.

Αντίθετα ο αγοραστής του δικαιώματος πώλησης (put option) περιμένει ότι η τιμή του υποκείμενου χρεογράφου θα πέσει κάτω από την τιμή εξάσκησης πριν την ημερομηνία λήξης, οπότε θα βγάλει κέρδος είτε πουλώντας το δικαίωμα (option), είτε εξασκώντας το.

Αν η τιμή ανέβει αρκετά ο επενδυτής θα έχει ζημία ίση με το premium που πλήρωσε τον εκδότη.

Έτσι ένα δικαίωμα πώλησης (put option) αποκτά μεγαλύτερη αξία καθώς η τιμή του υποκείμενου χρεογράφου πέφτει σε σχέση με την τιμή εξάσκησης.

Παράδειγμα:
Ένας επενδυτής αγόρασε 50€ ένα δικαίωμα πώλησης (put option) για 100 μετοχές , με τιμή εξάσκησης στα 20€:

• Αν η τιμή πέσει στα 10€ κι εξασκήσει το δικαίωμα, θα μπορεί να αγοράσει 100 μετοχές στην τιμή των 10€ από την αγορά και να τις πουλήσει απευθείας στον εκδότη του δικαιώματος πώλησης (put option) για 20€, βγάζοντας κέρδος 950€ (100*(20-10)-50), όπου 50, τα χρήματα που πλήρωσε ο επενδυτής για να αγοράσει αυτό το δικαίωμα (option).
• Αν η τιμή ανέβει στα 25€, ο επενδυτής δεν θα εξασκήσει το δικαίωμα, γιατί ενώ μπορεί να πουλήσει στον εκδότη τις μετοχές για 20€, τον συμφέρει να τις πουλήσει στην αγορά για 25€. Σε αυτή την περίπτωση ο επενδυτής χάνει τα χρήματα που πλήρωσε για να αγοράσει το δικαίωμα (-5o€)

Εφόσον με το δικαίωμα πώλησης η τιμή και ο αγοραστής για το υποκείμενο χρεόγραφο είναι εξασφαλισμένα, χρησιμοποιούνται για την αντιστάθμιση κινδύνου (hedging) σε περίπτωση εκτεταμένης ζημιάς.

Κατηγορίες συμβολαίων δικαιωμάτων προαίρεσης (options)

Οι όροι εξάσκησης του δικαιώματος διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο του:

• American option, μπορούν να εξασκηθούν οποιαδήποτε στιγμή μέχρι την λήξη τους.
• European option, μπορούν να εξασκηθούν μόνο κατά την λήξη τους.
• Bermudan option, μπορούν να εξασκηθούν μόνο σε συγκεκριμένες ημερομηνίες πριν ή κατά την λήξη τους.
• Barrier option, μπορούν να εξασκηθούν μόνο αν η τιμή του υποκείμενου τίτλου ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο επίπεδο.
• Exotic option, είναι τα option που περιλαμβάνουν σύνθετες χρηματοδοτικές δομές.
• Vanilla option, ονομάζεται κάθε option που δεν είναι exotic.
• Currency option είναι το συμβόλαιο που παρέχει στον δικαιούχο την ευχέρεια να αγοράσει ή να πωλήσει ένα συγκεκριμένο νόμισμα, σε συγκεκριμένη τιμή κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου για κάλυψη έναντι του συναλλαγματικού κινδύνου.
• Basket option είναι το συμβόλαιο που πληρώνει με βάση τη συνολική αξία ενός καλαθιού χρηματοοικονομικών στοιχείων (underlying basket).
• Equity basket option είναι ένα option επί ενός χαρτοφυλακίου που αποτελείται από περισσότερες από μία μετοχές ή δείκτες της χρηματιστηριακής αγοράς. Τα χαρτοφυλάκια ή τα καλάθια των μετοχών μπορεί να περιέχουν μετοχές από μία ή περισσότερες βιομηχανίες, ή ενδέχεται να είναι σχεδιασμένα ώστε να αντιγράφουν ευρύτατους δείκτες της αγοράς.
• Dual currency option, παρέχει την ευχέρεια διακανονισμού σε ένα από τα δύο συμφωνηθέντα νομίσματα ανάλογα με την προτίμηση του αγοραστή του συμβολαίου.
• Double option, παρέχει την ευχέρεια είτε της αγοράς ή της πώλησης ενός μέσου σε μια καθορισμένη τιμή. Η άσκηση του δικαιώματος πώλησης προκαλεί τη λήξη (expiration) του δικαιώματος αγοράς και η άσκηση του δικαιώματος αγοράς προκαλεί τη λήξη του δικαιώματος πώλησης.
• Index option είναι ένα συμβόλαιο δικαιώματος προαίρεσης που έχει σαν υποκείμενο μέσο ένα χρηματιστηριακό δείκτη, επιτρέποντας σε ένα επενδυτή να αγοράσει ή να πωλήσει το καλάθι των μετοχών που αντιπροσωπεύει ένας χρηματιστηριακός δείκτης σε καθορισμένη τιμή και σε συγκεκριμένη ημέρα. Το index option επιτρέπει στον επενδυτή να διαπραγματεύεται σε μία χρηματιστηριακή αγορά χωρίς να είναι υποχρεωμένος να αγοράσει ατομικά όλες τις μετοχές της αγοράς ή του δείκτη.

Η διάκριση δεν έχει να κάνει με τον τόπο διαπραγμάτευσης των συμβολαίων δικαιωμάτων προαίρεσης, δηλαδή american options μπορούν να διαπραγματεύονται σε ευρωπαϊκές αγορές και european options μπορούν να διαπραγματεύονται στις αμερικάνικες αγορές.

Οι θέσεις που μπορεί να πάρει ένας επενδυτής στα δικαιώματα είναι οι ίδιες με τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (ΣΜΕ), δηλαδή θέση αγοράς (long position) και θέση πώλησης (short position).

Επενδυτικές στρατηγικές

Υπάρχουν δύο επενδυτικές στρατηγικές για τα δικαιώματα πώλησης (put options).

Οι συντηρητικοί επενδυτές αγοράζουν ένα δικαίωμα πώλησης (put option) για μετοχές που έχουν στο χαρτοφυλάκιο (portfolio) τους σαν ασφάλεια σε περίπτωση μεγάλης πτώσης στις τιμές των μετοχών.

Παράδειγμα:
Αν ένας επενδυτής έχει μετοχές της εταιρίας Α και φοβάται ότι η τιμή θα πέσει αλλά δεν θέλει να πουλήσει τις μετοχές, θα προτιμήσει να αγοράσει ένα put option ώστε σε περίπτωση μεγάλης απώλειας να εξασκήσει το δικαίωμα και να πουλήσει τις μετοχές στην τιμή εξάσκησης (strike price).

Οι κερδοσκόποι επενδυτές αγοράζουν δικαιώματα πώλησης (put options) χωρίς να έχουν τις μετοχές στο χαρτοφυλάκιο (portfolio) τους. Αν αναμένουν ότι οι τιμές των μετοχών θα αυξηθούν/μειωθούν, τότε οι επενδυτές θα πωλήσουν/αγοράσουν put options.

Η χρήση των δικαιωμάτων πώλησης (put options) επιτρέπει στους κερδοσκόπους να αυξήσουν δραματικά τα κέρδη τους σε σχέση με το αν αγόραζαν μετοχές εξαιτίας της μόχλευσης που επιτυγχάνεται.

In the money/At the money/Out of the money

Ένα δικαίωμα πώλησης (put option) είναι:

• in the money όταν η τιμή εξάσκησης (strike price) είναι υψηλότερη από την αγοραία τιμή του υποκείμενου αξιογράφου.
• at the money όταν η τιμή εξάσκησης (strike price) είναι ίση με την αγοραία τιμή του υποκείμενου αξιογράφου.
• out of the money όταν η τιμή εξάσκησης (strike price) είναι χαμηλότερη από την αγοραία τιμή του υποκείμενου αξιογράφου.

Put option και short selling

Το πλεονέκτημα αγοράς ενός δικαιώματος πώλησης (put option) έναντι του short selling είναι ότι η μεγαλύτερη απώλεια του κομιστή του δικαιώματος (option) περιορίζεται στην αμοιβή (premium) που πλήρωσε, ενώ η ζημιά στην περίπτωση του short selling μπορεί να είναι απεριόριστη.

Η συνολική απώλεια του εκδότη του δικαιώματος πώλησης (put option) περιορίζεται στην τιμή εξάσκησης του δικαιώματος (option) μείον την αγοραία τιμή και την αμοιβή (premium) που ήδη εισπράχθηκε.

Το put option είναι το αντίθετο του call option.

Αποδόσεις και κίνδυνος επιτοκίων

Έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου
Ομόλογα Δημοσίου
Εταιρικά / Εμπορικά ομόλογα
Μετοχές
Warrants
Options
Futures – Forwards