Οριακή αποδοτικότητα κεφαλαίου ορίζεται ως η συμβολή μιας επιπλέον μονάδας κεφαλαίου στη συνολική παραγωγή της επιχείρησης.
Ειδικότερα, το καθαρό έσοδο από την απασχόληση ενός επιπλέον παραγωγικού συντελεστή στην επιχείρηση προκύπτει από την αύξηση των εσόδων μείον τα έξοδα παραγωγής και τις αποσβέσεις. Στη συνέχεια, το καθαρό αυτό έσοδο, ως ποσοστό της αξίας του κόστους του παραγωγικού συντελεστή, δίνει την οριακή αποδοτικότητα του κεφαλαίου.
Παράδειγμα:
Στο τέλος του έτους το κεφάλαιο των 100 € που επενδύεται θα είναι 100 + 100 * r, όπου r = OAK, άρα 100*(1+r)= 110, και 1 + r = 110/100= 1,10 ή r = OAK = 10%.
Παράγοντες επηρεασμού της οριακής αποδοτικότητας κεφαλαίου
Η οριακή αποδοτικότητα κεφαλαίου επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες και ιδιαίτερα από το κόστος των κεφαλαιουχικών αγαθών, το επιτόκιο και τις αποδόσεις που αναμένονται από μια νέα επένδυση. Μια αύξηση, π.χ. του κόστους των κεφαλαιουχικών αγαθών ή του επιτοκίου, ceteris paribus, θα οδηγήσει στην πτώση της οριακής αποδοτικότητας κεφαλαίου.
Βέβαια ο βαθμός επηρεασμού της οριακής αποδοτικότητας κεφαλαίου (ελαστικότητα) από τους παραπάνω παράγοντες διαφέρει ανάλογα με τη μορφή της επιχείρησης (μικρού ή μεγάλου μεγέθους, αυτάρκεια κεφαλαίου ή πιστοληπτική ικανότητα, έντασης κεφαλαίου ή εργασίας, μονοπωλιακής ή ανταγωνιστικής) και του επενδυτικού σχεδίου (μικρής ή μακράς διαρκείας λειτουργικότητας).
Γι’ αυτό ο βαθμός ελαστικότητας της επένδυσης ως προς τις μεταβολές του επιτοκίου παίζει σημαντικό ρόλο. Ο βαθμός αυτός είναι υψηλότερος για τις επιχειρήσεις έντασης κεφαλαίου, αφού το κόστος παραγωγής επηρεάζεται σημαντικά από το κόστος κεφαλαίου, του οποίου σημαντικός προσδιοριστικός παράγοντας είναι το επιτόκιο.
Η σχέση οριακής αποδοτικότητας κεφαλαίου και ποσότητας κεφαλαίου είναι αντίστροφη. Αυτό σημαίνει ότι, ceteris paribus, αυξανόμενης της ποσότητας κεφαλαίου μειώνεται η απόδοση μιας επιπρόσθετης μονάδας κεφαλαίου.
Οριακή αποδοτικότητα κεφαλαίου και οριακή αποδοτικότητα της επένδυσης
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η οριακή αποδοτικότητα κεφαλαίου δεν ταυτίζεται με την οριακή αποδοτικότητα της επένδυσης (ΟΑΕ) η οποία αναφέρεται στην οριακή αποδοτικότητα των νέων επενδύσεων.
Ειδικότερα, η πρώτη συνδέεται με το επίπεδο της επιχείρησης, ενώ η οριακή αποδοτικότητα της επένδυσης με τη συνολική ζήτηση επενδύσεων της οικονομίας.
Όπως φαίνεται από τον πίνακα παρακάτω η οριακή αποδοτικότητα κεφαλαίου είναι περισσότερο ελαστική από εκείνη της οριακής αποδοτικότητας της επένδυσης.
Αυτό συμβαίνει γιατί μια μείωση του επιτοκίου, συνεπάγεται αύξηση της ζήτησης για νέες επενδύσεις εκ μέρους πολλών επιχειρήσεων και αυτή οδηγεί σε αύξηση του κόστους παραγωγής των κεφαλαιουχικών αγαθών άρα και μείωση της οριακής αποδοτικότητας κεφαλαίου των επιχειρήσεων και της ζήτησης για επενδύσεις.