Συναλλαγματική ισοτιμία είναι η τιμή στην οποία ανταλλάσσονται δύο εθνικά νομίσματα στη διεθνή αγορά συναλλάγματος, δηλαδή η ποσότητα ενός νομίσματος που απαιτείται για την αγορά μίας μονάδος ενός άλλου νομίσματος.

Παράδειγμα:
Μία ισοτιμία €/$ 0,50 σημαίνει ότι χρειάζεται 1$ για να αγοραστεί 0,5€.

Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες μεταβάλλονται ανά δευτερόλεπτο (όταν δεν είναι “κλειδωμένες“) και επηρεάζονται από τις δυνάμεις προσφοράς και ζήτησης.
Πιο συγκεκριμένα:

• τις αγοραπωλησίες επενδυτών, κερδοσκόπων και traders στη συναλλαγματική αγορά
• τα επιτόκια που καθορίζονται από την κεντρική τράπεζα, καθώς όσο υψηλότερα είναι τα επιτόκια, τόσο υψηλότερη είναι η ζήτηση για ένα νόμισμα
• τον πληθωρισμό
• τα επίπεδα ανεργίας
• την προσφορά χρήματος
• το ύψος του δημόσιου χρέους
• το πολιτικό κλίμα και τη χρηματοοικονομική σταθερότητα της χώρας
• την πιστοληπτική της ικανότητα και τις μελλοντικές προοπτικές

Η υψηλή μεταβλητότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών επηρεάζει τις εθνικές οικονομίες γιατί οι αυξομε ιώσεις των τιμών των νομισμάτων διαμορφώνουν την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων τους και τελικά την οικονομική δραστηριότητα.

Πιο αναλυτικά, η ανατίμηση ενός νομίσματος αποδυναμώνει τις εξαγωγές και την παραγωγή γιατί τα εγχώρια προϊόντα γίνονται ακριβότερα προς τις υπόλοιπες χώρες, ενώ η υποτίμηση μειώνει την αγοραστική δύναμη των πολιτών μιας χώρας σε εισαγόμενα προϊόντα αφού αυτά γίνονται ακριβότερα για εκείνους.

Η συναλλαγματική ισοτιμία διαφέρει από την ονομαστική ισοτιμία.

Τρόποι υπολογισμού συναλλαγματικής ισοτιμίας

Άμεση αναφορά (direct quotation)

Ένας τρόπος αναφοράς μίας συναλλαγματικής ισοτιμίας είναι η άμεση αναφορά, όπου η συναλλαγματική ισοτιμία αναφέρεται ως η τιμή του εγχώριου νομίσματος για την αγορά μιας μονάδας ξένου νομίσματος.

Εάν οριστεί ως ΕΝ το εγχώριο νόμισμα και ως ΞΝ το ξένο νόμισμα, η ισοτιμία ΕΝ/ΞΝ = Χ σημαίνει ότι μία μονάδα ξένου νομίσματος κοστίζει Χ μονάδες εγχώριου νομίσματος (αντίθετα με την αλγεβρική σημασία της ισότητας).

Παράδειγμα:
Έστω ότι χρειάζεται 1,4 ευρώ για την αγορά 1 δολλαρίου.
Στην Αμερική με την άμεση αναφορά η ισοτιμία θα ήταν USD/EUR = 1,4 (δηλαδή 1 ευρώ ισούται με 1,4 δολλάρια)

Στην Ευρώπη η ισοτιμία θα ήταν EUR/USD = 0,714 (δηλαδή 1 δολάριο ισούται με 0,714 ευρώ).

Αυτός είναι και ο πιο συνηθισμένος τρόπος που χρησιμοποιούν οι τράπεζες για συναλλαγές με μη τραπεζικούς πελάτες.

Έμμεση αναφορά (indirect quotation)

Ένας άλλος τρόπος αναφοράς είναι ο έμμεσος, όπου η ισοτιμία αναφέρεται ως η τιμή του ξένου νομίσματος για την αγορά μιας μονάδας εγχώριου νομίσματος.

Η έμμεση αναφορά είναι το αντίστροφο της άμεσης.

Σε αυτήν την περίπτωση, η ισοτιμία ΞΝ/ΕΝ = Χ σημαίνει ότι μία μονάδα εγχώριου νομίσματος κοστίζει Χ μονάδες ξένου νομίσματος.

Παράδειγμα:
Στην Ευρώπη η τιμή του δολαρίου εκφράζεται ως: USD/EUR= 1,4, δηλαδή 1 ευρώ ισούται με 1,4$.

Αμερικάνικοι και Ευρωπαϊκοί όροι

Επίσης οι ισοτιμίες ενδέχεται να αναφέρονται είτε σε

• αμερικάνικους όρους (american terms), όπου εκφράζεται η τιμή μίας μονάδα ξένου νομίσματος σε αμερικάνικα δολάρια, είτε σε
• ευρωπαϊκούς (european terms), όπου εκφράζεται η τιμή μίας μονάδας αμερικάνικου δολαρίου σε ένα άλλο ξένο νόμισμα.

Spread και τιμές αγοράς – πώλησης (bid – ask rates)

Spread είναι η διαφορά μεταξύ της τιμής στην οποία είναι διατεθειμένη να αγοράσει (bid rate/price) και της τιμής στην οποία είναι διατεθειμένη να πουλήσει (ask/offer rate) ένα νόμισμα μια τράπεζα.

Πρώτη δίνεται πάντα η τιμή στην οποία η τράπεζα είναι διατεθειμένη να αγοράσει.

Παράδειγμα:
Μία τράπεζα δίνει τιμή για το ευρώ: $1,2030-1,2037.

Αυτό σημαίνει ότι είναι διατεθειμένη να αγοράσει ευρώ στην τιμή 1€=1,2030$ και να πουλήσει 1€ στην τιμή 1€= 1,2037$, ενώ η διαφορά των δύο αποτελεί το “bid-ask spread” (κέρδος).

Το spread είναι ουσιαστικά η προμήθεια που κερδίζει η τράπεζα σε κάθε συναλλαγματική συναλλαγή κι εξαρτάται από την διαφορά μεταξύ των δύο αυτών τιμών, δηλαδή:

Η διαφορά αντανακλά το βάθος και την ρευστότητα της αγοράς του συγκεκριμένου νομίσματος (π.χ. όσο μικρότεροι οι όγκοι συναλλαγών σε ένα νόμισμα τόσο μεγαλύτερα τα spreads) αλλά και την αβεβαιότητα σχετικά με το νόμισμα, καθώς και τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της τράπεζας.

Παράδειγμα:
Τα spreads αυξάνουν σε περιόδους διακοπών, αργιών, κατά το άνοιγμα/κλείσιμο της αγοράς, κλπ.

Συνήθως το spread αναφέρεται σε ποσοστιαία βάση και υπολογίζεται ως εξής:

Για το ανωτέρω παράδειγμα με το ευρώ, το spread εκφρασμένο σε ποσοστιαίες μονάδες θα ήταν: [(1,2037-1,2030)/1,2037] * 100 = 0,058%.

Υπάρχει επίσης η δυνατότητα να γίνουν αγοραπωλησίες νομισμάτων σε μελλοντικό χρόνο μέσω των προθεσμιακών ισοτιμιών.

Σταυρωτές ισοτιμίες (cross rates)

Σταυρωτή ισοτιμία είναι η συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ δύο νομισμάτων η οποία υπολογίζεται με βάση ένα τρίτο νόμισμα.

Επειδή συνήθως τα περισσότερα νομίσματα στην διατραπεζική αγορά είναι εκφρασμένα έναντι του δολαρίου (USD) ή του ευρώ (EUR), συχνά ενδέχεται να χρειαστεί να υπολογιστούν οι σταυρωτές ισοτιμίες (cross rates) για τα υπόλοιπα νομίσματα.

Παράδειγμα:
Εάν η κορόνα Δανίας (DKr) πωλείται για €7,4491 και η τιμή αγοράς της κορόνας Νορβηγίας (NKr) είναι €7,7493 τότε η ισοτιμία DKr/NKr θα είναι 0,9612 (7,4491 / 7,7492).

Τέλος, τυχόν διαφορές στην συναλλαγματική ισοτιμία νομισμάτων μεταξύ διαφορετικών αγορών χρησιμοποιούνται από τους traders για την πραγματοποίηση ακίνδυνου κέρδους.