Δικαίωμα barrier (barrier option) είναι ένα είδος εξωτικού δικαιώματος προαίρεσης του οποίου η πληρωμή εξαρτάται από το εάν ή όχι το υποκείμενο μέσο (underlying instrument) έφθασε ή υπερέβη μία προκαθορισμένη τιμή (barrier price).
Αν και μοιάζει με ένα απλό δικαίωμα προαίρεσης (plain vanilla option), η διαφορά είναι ότι μπορεί να διαθέτει δύο τιμές εξάσκησης (strike prices).
Κατηγορίες barrier options
Υπάρχουν δύο βασικά είδη barrier options, τα knock-in και το knock-out options.
Knock-in option είναι ένα δικαίωμα με προκαθορισμένα χαρακτηριστικά το οποίο παραμένει ανενεργό μέχρι η αγοραία τιμή του υποκειμένου μέσου να φθάσει ή να υπερβεί ένα όριο, δηλαδή την τιμή εξάσκησης του δικαιώματος (strike price) σε οποιοδήποτε σημείο πριν από την ημερομηνία λήξης. Μόλις συμβεί αυτό το δικαίωμα ενεργοποιείται, ενώ αν η τιμή δεν φτάσει ποτέ τα όρια, το δικαίωμα είναι σαν να μην υπήρξε ποτέ.
Αντίθετα το knock-out option, λειτουργεί αντίστροφα, καθώς παραμένει ενεργοποιημένο και παύει να υφίσταται μόλις η τιμή του υποκείμενου μέσου φτάσει ή υπερβεί ένα προκαθορισμένο όριο.
Παράδειγμα:
Έστω ένας επενδυτής αγοράζει ένα knock-in δικαίωμα πώλησης το οποίο λήγει σε ένα εξάμηνο με τιμή-όριο 90€ και τιμή εξάσκησης (strike price) τα 100€, με το υποκείμενο χρεόγραφο να διαπραγματεύεται στα 110€.Αν η τιμή του υποκείμενου χρεογράφου φτάσει τα 90€, το δικαίωμα ενεργοποιείται και λειτουργεί σαν απλό δικαίωμα προαίρεσης με τιμή εξάσκησης τα 100€, δηλαδή ο κάτοχος του option έχει το δικαίωμα να πουλήσει το υποκείμενο περιουσιακό στοιχείο στην τιμή 100€. Το δικαίωμα πώλησης παραμένει ενεργό μέχρι την ημερομηνία λήξης του, ακόμη και αν η τιμή του υποκείμενου χρεογράφου επιστρέψει στα 90€.
Ωστόσο, εάν η τιμή του υποκείμενου περιουσιακού στοιχείου δεν μειωθεί ποτέ κάτω από το όριο των 90€ μέχρι τη λήξη του, το knock-in option δεν ενεργοποιείται ποτέ.
Μια δεύτερη διάκριση των barrier options είναι τα:
- Single barrier options που έχουν ένα μόνο όριο το οποίο μπορεί να είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο από την τιμή εξάσκησης του δικαιώματος και
- Double barrier options που έχει όρια σε κάθε πλευρά της τιμής εξάσκησης του δικαιώματος, δηλαδή το ένα είναι μεγαλύτερο από την τιμή εξάσκησης του δικαιώματος και το άλλο είναι μικρότερο.
Τα barrier options προτιμούνται από τα απλά options διότι είναι φθηνότερα.
Τα πλέον γνωστά εξωτικά options είναι τα εξής: